Эндаплазматычная сетка (ЭПС) – сістэма мембран, на якіх адбываюцца працэсы біясінтэзу. Адрозніваюць шурпатую і гладкую ЭПС. На гладкай ЭПС адбываецца біясінтэз тлушчоў і вугляводаў, на шурпатай – бялкоў.
комплекс Гольджы (КГ) – сістэма мембран і замкнутых пузыркоў (дыктыясом), у якіх адбываецца пераразмеркаванне рэчываў, сінтэзаваных на ЭПС. Рэчывы, якія павінны быць выведзены з клеткі, па мембранах КГ рухаюцца да цытаплазматычнай мембраны, дыктыясомы КГ зліваюцца з плазмалемай і рэчывы выдаляюцца з клеткі.
Пажыўныя рэчывы могуць трапіць у клетку шляхам фага- ці пінацытозу
Фагацытоз – паглынанне клеткай цвердых харчовых часцінак..
Пінацытоз – паглынанне клеткай кропель вадкасці.
Ва унутрыклетачным страваванні прымаюць удзел лізасомы – аднамембранныя пузыркі, запоўненыя стрававальнымі ферментамі (пратэазамі, нуклеазамі, ліпазамі). Лізасомы выконваюць наступныя функцыі:
- знішчэнне непатрэбных клетачных структур – аўтафагія
- самаразбурэнне клеткі пры яе гібелі ці перараджэнні – аўтоліз
- ператраўліванне рэчываў, трапіўшых у клетку шляхам экзацытозу
Экзацытоз – паступленне рэчываў у клетку.
Эндацытоз – выдаленне рэчываў з клеткі.
Мітахондрыі – арганоіды клеткі, у якіх адбываецца працэс дыхання.
Будова: мітахондрыі утвораны 2 мембранамі – знешняй (гладкай) і унутранай (мае вырасты – крысты). Паміж мембранамі знаходзіцца міжмембранная прастора, якая запоўнена паўвадкім растворам – матрыксам. На мембранах размешчаны ферменты, якія паскараюць рэакцыі акіслення (у выніку гэтых рэакцый клетка атрымлівае энергію). У матрыксе таксама змяшчаюцца ферменты, а яшчэ – кальцавыя малекулы ДНК, усе тыпы РНК, рыбасомы, амінакіслоты, шэраг вітамінаў. ДНК забяспечвае некаторую генетычную аўтаномнасць мітахондрый, хоць у цэлым іх работа каардынуецца ДНК ядра.
Функцыі: 1) пераўтварэнне энергіі арганічных рэчываў у энергію АТФ (утварэнне АТФ),
2) утварэнне новых мітахондрый у выніку дзялення папалам.
