Upadki kolejnych powstań sprawiły, że pozytywiści odsunęli ideę narodowowyzwoleńczą wprzyszłość isformułowaliprogram reform gospodarczych ispołecznych:

•

oświecenie ludu – (praca u podstaw) przez klasy wyższe (głównie ziemiaństwo). Miało ono przyczynić się do rozwoju wsi, chłopi mieli stać się świadomymi obywatelami, a nie narzędziem pracy.

•

praca organiczna – pojęcie to pochodzi z teorii Herberta Spencera uważającego społeczeństwo za żywy organizm, w którym wszystkie organy powinny ze sobą współpracować i rozwijać się; chodzi o rozwój gospodarczy i cywilizacyjny kraju.

•

asymilacja Żydów – walka z antysemityzmem.

•

emancypacja kobiet

•

utylitaryzm – bezinteresowna użyteczność działań jednostki dla jak największej liczby ludzi.

•

postęp – ciąg procesów, zmian zmierzających do stanu coraz doskonalszego (w pozytywizmie dotyczył gospodarki, kultury i społeczeństwa).