Біяцэноз – гістарычна склаўшаяся групоўка ўзаемазвязаных папуляцый, насяляючых пэўную тэрыторыю.
Біяцэноз – сукупнасць жывёл, раслін, грыбоў і мікраарганізмаў, сумесна насяляючых участак сушы або вадаёма..
Біяцэноз складаецца з узаемазвязаных папуляцый раслін (фітацэноз), жывёл (заацэноз), грыбоў (мікацэноз) і мікраарганізмаў (мікробацэноз).
Арганізацыя біяцэнозу:
1) заўсёды складаецца з гатовых частак (папуляцый розных відаў арганізмаў),
2) часткі біяцэнозу ўзаемазамяняльныя (адзін від можа быць заменены іншым з падобнымі экалагічнымі патрабаваннямі),
3) існуе за кошт ураўнаважвання процілегла накіраваных сіл (драпежнік і ахвяра, паразіт і гаспадар і г.д.),
4) заснаваны на колькаснай рэгуляцыі адных відаў другімі,
5) памеры біяцэнозаў вызначаюцца ўмовамі абіятычнага асяроддзя.
Структура біягеацэнозу:
- Відавая: відавая разнастайнасць і суадносіны відаў па колькасці асобін і шчыльнасці папуляцый. Адрозніваюць згуртаванні, багатыя відамі (каралавыя рыфы, трапічныя лясы) і біяцэнозы з беднай відавой разнастайнасцю ( тундра, пустыня). Віды, якія пераважаюць па колькасці асобін, наз. віды-дамінанты. Рэдкія і нешматлікія віды павялічваюць разнастайнасць у згуртаваннях, служаць рэзервам для замяшчэння відаў-дамінантаў. Чым вышэйшая відавая разнастайнасць, тым больш устойлівы біяцэноз.
- Прасторавая: размеркаванне арганізмаў па надземным і падземным ярусам, напр., 1 ярус – дуб, 2 ярус – ліпа, сасна, 3 ярус – яблыня, рабіна, 4 ярус – арэшнік, шыпшына, 5 ярус – травы, грыбы (у дубраве). Акрамя вертыкальнага, існке гарызантальнае размеркаванне арганізмаў у згуртаванні – мазаічнасць. Яна абумоўлена неаднароднасцю мікрарэльефу, дзейнасцю раслін, жывел і чалавека
( лясныя паляны, вытоптванне травы, вырубкі)
Паміж папуляцыямі ў біяцэнозе існуюць розныя сувязі:
1)трафічныя – адны арганізмы служаць ежай іншым:
прадуцэнты (вытворцы) → кансументы (спажыўцы)
↓ ↓
рэдуцэнты (разбуральнікі)
2) тапічныя: адны арганізмы ствараюць асяроддзе пражывання для другіх (лішайнікі на кары дрэў)
3) фарычныя – адны арганізмы ўдзельнічаюць у распаўсюджванні іншых (сабака – насенне лапуха, рыбы – лічынкі бяззубкі)
