Ада́м Бэрна́рд Міцке́віч ( 24 сьнежня 1798— 26 лістапада 1855,Канстантынопаль) — польскі паэт, палітычны публіцыст і дзеяч нацыянальна-вызваленчага руху беларускага паходжаньня. Прызнаны адным з пачынальнікаў новай беларускай літаратуры. На Беларусі лічыцца таксама і беларускім паэтам. Вядомы перадусім як аўтар балядаў, паэтычных апавяданняу. Адам Міцкевіч нарадзіўся ў маёнтку свайго дзядзькі ў Завосьсі у 1795 годзе.
У 1815 годзе Міцкевіч выехаў у Вільню вучыцца ў Віленскім унівэрсытэце — галоўнай навучальнай установе былога Вялікага Княства Літоўскага, дзе пазьней вывучаў гуманістычныя навукі.Падчас навучаньня ў кастрычніку 1817 году разам з Тамашам Занам і суполкай сяброў стварыў Таварыства філяматаў, якое было арганізаванае па масонскім ўзоры, і пасьля пераўтварылася ў змоўніцкую нацыянальна-патрыятычную арганізацыю. Пэрыяд канца 1820-х гадоў быў часам юнацкага каханьня Міцкевіча да Марылі Верашчакі з Тухановіч наваградзкага павету. Маладая Марыля паходзіла з заможнай і ўплывовай літоўскай шляхты, у той час як малады Адам з засьцянковай шляхты. Нягледзячы на іх узаемныя пачуцьці і прыяцельскія стасункі Міцкевіча зь сям’ёй Марылі, ейныя бацькі вымагалі выкананьня раней зробленых заручынаў з графам Путкамэрам. Сьляды гэтага нерэалізаванага каханьня можна знайсьці ў вядомых вершах Міцкевіча «Да М…» і «Да сяброў».
У 1819 годзе пачаў працаваць настаўнікам у Коўне, дзе жыў да 1823 году.У пэрыяд настаўніцтва ў Коўне Міцкевіч закахаўся ў Марылю Верашчаку, зь якой пазнаёміўся ў 1818 годзе ў час летніх вакацыяў, калі гасьцяваў у маёнтку яе бацькі непадалёк ад Наваградку. Марыля шчыра адгукнулася на каханьне маладога паэта, але ў 1821 годзе вымушана была выйсьці замуж за графа Путкамера. Самыя пяшчотныя лірычныя вершы Адам Міцкевіч прысьвяціў свайму першаму каханьню. У 1834 годзе ажаніўся з Цэлінай Шыманоўскай, зь якой меў шасьцёра дзяцей — дзвух дачок і чатырох сыноў.
Творчасьць Міцкевіча зрабіла вялікі ўплыў на разьвіцьцё беларускай літаратуры. У 1830—1840-я гады ў польскай літаратуры склалася так званая беларуская школа, прадстаўнікі якой усьлед за Міцкевічам пісалі на тэмы з жыцьця беларускага народа. Высока ацэньваючы фальклёр Беларусі, Адам Міцкевіч пісаў пра цяжкі лес беларусаў: «У іх казках і песьнях ёсьць ўсё... Усю сваю гісторыю на зямлі яны прайшлі ў страшэннай галечы і прыгнёце».
Балады і рамансы, уключаныя ў першы том паэтычных твораў Міцкевіча, арганічна звязаны з народнай паэзіяй. Пра гэта гавораць ужо загадзя паслаць шмат каму з іх падзагалоўкі: балады «Рыбка», «Спявак» маюць падзагалоўкі «з народнай песні", "на тэму народнай песні"; балада «Люблю я!" З'яўляецца, як адзначае аўтар, «пераказам сельскай песні» ; балада «Уцёкі» напісаная, па словах, Міцкевіча, па песні, якую ён чуў у Літве на польскай мове, і г. д.
Балады і рамансы Міцкевіча, у якіх з такой непасрэднасцю і пранікнёнай цеплынёй ён узнавіў вобраз сваёй каханай і распавёў аб нягодах непадзеленага кахання («пагорак Марылі", "Люблю я!» І іншыя), уваскрашаюць у той жа час у скончанай мастацкай форме фантастычныя вобразы народнай паэзіі. Паэт адводзіць чытача ў казачны свет русалак, таямнічых зданяў, падземных зачараваны гарадоў і чароўных кветак. Сваёй таямнічай жыццём жыве прырода; паэт як бы прыслухоўваецца да голасу лясоў, цурчанне рэчкі і шолаху траў. Загадкавая прырода на кожным кроку раскрывае перад чалавекам усё новыя і новыя таямніцы. Успрымаючы навакольнае, паэт адмаўляецца прытрымлівацца па шляху халоднага розуму, цалкам, аддаецца ва ўладу свайго сэрца і сваіх пачуццяў. І ў той жа час фантастика'баллад Міцкевіча цалкам рэальная ў сваёй аснове. Прытрымліваючыся вобразаў народнай фантазіі, паэт не адрываецца цалкам ад рэалістычнага ўспрымання свету; яго «казачныя» вобразы маюць ярка выяўленую сацыяльную значнасць. Асабліва выразна выяўляецца гэта ў баладзе «Рыбка» (1820-1821).
Багаты пан пакідае бедную сялянскую дзяўчыну Кшысю і ажэніцца на багатай і шляхетнай нявесце. Забітая горам, Кшыся кідаецца ў вір і ператвараецца ў рыбку. Кожны дзень выплывае яна на бераг, каб накарміць свайго маленькага сына, якога яе стары бацька прыносіць да ракі. Аднойчы на бераг ракі прыходзіць багаты пан з жонкай; таямнічая сіла ператварае іх у дзве вялізныя каменныя груды: так помсціць бедная сялянка пану за яго карысталюбству і нявернасць.
Рэальна-гістарычныя падзеі пакладзены Міцкевічам ў аснову яго фантастычнай балады «Свитезь» (1820-1821). Лясное возера Свитезь, населенае нячыстай сілай, на працягу многіх гадоў ўсяляла жах у жыхароў навакольных месцаў. Возера Свитезь хавае таямніцу: на дне яго пахаваны старадаўні горад, жыхары якога, не пажадаўшы трапіць у палон да ворагаў, аддалі перавагу быць ператвараюць у вадзяныя расліны і назаўсёды быць схороненными ў хвалях возера. Казка пераплятаецца тут з гісторыяй барацьбы народа за незалежнасць.
Балады і рамансы Міцкевіча, у якіх з такой непасрэднасцю і пранікнёнай цеплынёй ён узнавіў вобраз сваёй каханай і распавёў аб нягодах непадзеленага кахання («пагорак Марылі", "Люблю я!» І іншыя), уваскрашаюць у той жа час у скончанай мастацкай форме фантастычныя вобразы народнай паэзіі. Паэт адводзіць чытача ў казачны свет русалак, таямнічых зданяў, падземных зачараваны гарадоў і чароўных кветак. Сваёй таямнічай жыццём жыве прырода; паэт як бы прыслухоўваецца да голасу лясоў, цурчанне рэчкі і шолаху траў. Загадкавая прырода на кожным кроку раскрывае перад чалавекам усё новыя і новыя таямніцы. Успрымаючы навакольнае, паэт адмаўляецца прытрымлівацца па шляху халоднага розуму, цалкам, аддаецца ва ўладу свайго сэрца і сваіх пачуццяў. І ў той жа час фантастика'баллад Міцкевіча цалкам рэальная ў сваёй аснове. Прытрымліваючыся вобразаў народнай фантазіі, паэт не адрываецца цалкам ад рэалістычнага ўспрымання свету; яго «казачныя» вобразы маюць ярка выяўленую сацыяльную значнасць. Асабліва выразна выяўляецца гэта ў баладзе «Рыбка» (1820-1821).
Багаты пан пакідае бедную сялянскую дзяўчыну Кшысю і ажэніцца на багатай і шляхетнай нявесце. Забітая горам, Кшыся кідаецца ў вір і ператвараецца ў рыбку. Кожны дзень выплывае яна на бераг, каб накарміць свайго маленькага сына, якога яе стары бацька прыносіць да ракі. Аднойчы на бераг ракі прыходзіць багаты пан з жонкай; таямнічая сіла ператварае іх у дзве вялізныя каменныя груды: так помсціць бедная сялянка пану за яго карысталюбству і нявернасць.
Рэальна-гістарычныя падзеі пакладзены Міцкевічам ў аснову яго фантастычнай балады «Свитезь» (1820-1821). Лясное возера Свитезь, населенае нячыстай сілай, на працягу многіх гадоў ўсяляла жах у жыхароў навакольных месцаў. Возера Свитезь хавае таямніцу: на дне яго пахаваны старадаўні горад, жыхары якога, не пажадаўшы трапіць у палон да ворагаў, аддалі перавагу быць ператвараюць у вадзяныя расліны і назаўсёды быць схороненными ў хвалях возера. Казка пераплятаецца тут з гісторыяй барацьбы народа за незалежнасць.
